FISSAC

Wat is een Living Lab?

In tegenstelling tot traditionele labo’s vindt een Living Lab (LL) plaats in een reële omgeving en is deze gericht op de gebruiker zelf. De fysieke en/of organisatorische grenzen worden bepaald door het doel, de reikwijdte en de context.
De deelnemers bepalen zelf de reikwijdte, doel en bedoeling, duur, mate en aard van betrokkenheid, en de grenzen van het Living Lab. Een Living Lab kan worden opgezet in een straat, een huis, binnen een organisatie of een hele stad of industrie omvatten, afhankelijk van het project.

De term ‘Living Lab’ werd voor het eerste voorgesteld door Prof. William Mitchell in het MIT Media Lab als:

“een onderzoekmethode voor het voelen, uitwerken van prototypes, valideren en verfijnen van complexe oplossingen in een veelzijdige, veranderende en echte omgeving.”

Hedendaagse definities van Living Labs zijn ruimer en ietwat meer verscheiden. Niettemin worden Living Labs gekenmerkt door volgende eigenschappen:

• Experimentele benadering van een echte levensomgeving
• Deelname en betrokkenheid van de gebruiker
• Samenwerking en samen creëren van kennis

Vanuit een methodologisch perspectief, zijn Living Labs netwerken die zijn samengesteld uit heterogene actoren, middelen en activiteiten die onderzoek gericht op de gebruiker integreren met open innovatie (Leminen en al. 2012). Vanuit het perspectief van de infrastructuur, kunnen ze worden gezien als ruimtes die experimenten en co-creatie mogelijk maken met gebruikers in een reële omgeving (Sundramoorthy et al. 2011).

Leminen (2015) citeert 4 types van living labs: gebruik-gedreven, Enabler-gedreven, provider-gedreven, en User-gedreven. Als onderdeel van een publiek gefinancierd project met een regionaal concept, beantwoorden de FISSAC Living Labs aan het enabler-gedreven model. Dit wordt gekenmerkt door:

• Strategieontwikkeling door actie
• Het bouwen van een netwerk rond een regio/project
• Het verzamelen en gebruiken van informatie en co-creatie van kennis binnen dit netwerk.
• Gerichte verandering van strategie in een bepaalde richting.

Hoewel ieder Living Lab uniek is, zijn er gepaste methodes en processen die gebruikt worden tijdens de opbouw en werking van een Living Lab. Ze streven naar een beter begrip van complexe problemen, het uitwerken van prototypes, het valideren en verfijnen van oplossingen.

Waarom de Living Labs organiseren?

Bij het aangaan van complexe uitdagingen in een veranderende en reële context wordt het heel moeilijk voor een enkele actor om de juiste oplossing te vinden. Door samen te werken en oplossingen samen te creëren met eindgebruikers en andere betrokken actoren, wordt de complexiteit en onzekerheid verminderd en stijgt de kans op het vinden van een duurzame oplossing. Onderzoek toont aan dat Living Labs met netwerkstructuren gebaseerd op uitgebreide kennis en informatie-uitwisseling en samenwerking tussen meerdere actoren leiden tot radicale innovaties, terwijl Living Labs met gecentraliseerde netwerkstructuren de neiging hebben om meer incrementele innovaties te bereiken (Leminen, 2013).

Living Labs binnen FISSAC

FISSAC organiseert 9 regionale Living Labs, elk met hun eigen doel en reikwijdte. De Living Lab leiders gaan het gesprek aan met actoren uit de waardeketen van de bouw om passende uitdagingen in verband met industriële symbiose in de regio’s te identificeren. Tijdens speciaal uitgetekende vergaderingen zal hun gezamenlijke kennis en ervaring worden aangewend om te begrijpen hoe deze uitdagingen kunnen worden aangepakt.

De inspanningen van de verschillende Living Labs worden gecoördineerd door Research Institute of Sweden AB (RISE). RISE biedt de regionale leiders advies over het opzetten van Living Labs, het managen van co-creatie processen, methoden en tools.